Feiten en cijfers
Bloemdijken zijn onmisbaar in het Zeeuwse landschap. Ze vormen belangrijke verbindingen tussen natuurgebieden, bieden leefruimte aan insecten zoals bijen en vlinders en zijn een thuis voor planten als wilde marjolein en ruige anjer. Door jaarlijks maaien, afvoeren van gras en incidentele begrazing krijgen bramen en grassen niet de overhand. Toch staat de biodiversiteit onder druk. Stikstofdepositie bevordert de groei van bepaalde grassoorten, terwijl de inwaai van gewasbeschermingsmiddelen vanuit aangrenzende landbouwpercelen de soortenrijkdom beïnvloedt. Ook bomen op dijken vormen een uitdaging: schaduw en bladval beperken de groei van karakteristieke bloemdijkplanten. Hierdoor hebben soorten als de wollige distel, argusvlinder en zandhommel het steeds moeilijker. Dankzij steun van Provincie Zeeland en Poldernatuur Zeeland en initiatieven zoals ‘Rijke Dijken’, werken we aan sterke leefgebieden voor flora en fauna. Zo blijven bloemdijken een ecologische en landschappelijke schakel waarvan natuur én mens van profiteren.
Met de campagne 'Alle Kanten Op' werd in 2024 ingezet op meer bewustzijn over Zeelands unieke natuur en landschappen. Het initiatief benadrukte het belang van natuurbescherming en stimuleerde bezoekers om zich beter te spreiden, waardoor kwetsbare gebieden werden ontlast. De campagne-uitingen waren zichtbaar op diverse sociale media, online platforms en stoepbordposters. Een hoogtepunt was de bioscoopfilm De Wilde Noordzee. Natuurorganisaties organiseerden een speciale dag voor gastheren en vrijwilligers, waarin zij werden bedankt en een exclusieve blik achter de schermen kregen. Voor de branding en marketing van natuur en landschap in Zeeland werken we intensief samen met IVN, Terra Maris, Nationaal Park Oosterschelde, Het Zeeuwse Landschap, Landschapsbeheer Zeeland en Natuurmonumenten, ondersteund door Provincie Zeeland.
Het uitbreiden van bos blijft een uitdaging, maar is een essentiële opgave. Staatsbosbeheer vindt het belangrijk dat er in Nederland meer bos komt. Bossen leveren een bijdrage aan internationale klimaatdoelen, aan biodiversiteit en leefomgeving én leveren ons hout voor bijvoorbeeld vloeren en gebouwen. In 2024 werd in Zeeland 9,2 hectare nieuw bos aangeplant in Zeeuws-Vlaanderen en op Walcheren. Met deze aanplant dragen we bij aan het vergroten van het bosgebied in Nederland. In Zeeuws-Vlaanderen zijn percelen aangeplant in De Keizer bij Oostburg en het Pontebos bij IJzendijke. Op Walcheren is een deel van het Biggekerkse Bos uitgebreid met nieuwe aanplant. Deze uitbreidingen zijn mogelijk gemaakt dankzij financiële bijdragen van De Hoop Terneuzen, Zeayou Zeeland en Delta Energie, die investeren in een groenere toekomst. Ondanks uitdagingen zoals vergunningstrajecten en grondvraagstukken, blijven we ons inzetten voor meer bos in Nederland.
Afgelopen jaren hebben we enkele stappen gezet in de ontwikkeling van natuurinclusieve landbouw. Bestaande samenwerkingen met Hof de Eendragt in Zeeuws-Vlaanderen en De Korenschoof op de Noord-Beveland zijn bestendigd. Beide boeren laten zien hoe landbouw samengaat met natuurbeheer, door kruidenrijk grasland en rustgebieden voor vogels te behouden. De ontwikkelingen verliepen in 2024 minder snel dan gehoopt. Het lukte niet om een derde natuurinclusieve landbouwondernemer in de Zuidwestelijke Delta aan te sluiten. Toch blijven we uitkijken naar nieuwe mogelijkheden om landbouw en natuur verder te integreren. Hierbij zetten we in op samenwerking met pachters die bereid zijn hun bedrijfsvoering aan te passen voor biodiversiteit en natuurherstel. In 2025 zetten we gesprekken voort met potentiële partners in Zeeland en op de Zuid-Hollandse eilanden, met de focus op pachters die biodiversiteit en natuurherstel willen opnemen in hun bedrijfsvoering.
In de Zuidwestelijke Delta hebben we stappen gezet binnen het Programma Natuur en Natuurherstel om verdere verslechtering te voorkomen en de kwaliteit van natuurgebieden, inclusief Natura 2000-gebieden, te verbeteren.
Voorbeelden zijn het herstel van natuurgebieden, zoals bij de inlagen in Kats, waar vogelpopulaties aantoonbaar zijn gegroeid, en het grootschalig verwijderen van Amerikaanse vogelkers op de Kop van Schouwen. Voor 2025 staan plannen op de agenda om meer natte gebieden te ontwikkelen, waarmee we leefgebieden voor weidevogels verder willen verbeteren.
In de Grevelingen neemt het aantal Filipijnse tapijtschelpen sterk toe. Uit onderzoek blijkt dat het bestand in 2022 naar schatting 24 miljoen kilogram bedroeg. Deze ontwikkeling heeft geleid tot een vraag vanuit de visserij om dit schelpdier te mogen bevissen. Samen met partners, zoals het ministerie van Landbouw, Voedselkwaliteit en Natuur (LVVN) en Provincie Zeeland, zijn we in gesprek met de tapijtschelpcoöperatie. We verkennen gezamenlijk of het mogelijk is om middels een pilot visserij op de tapijtschelp in de Grevelingen mogelijk te maken. Ons uitgangspunt hierin is het in balans houden van de economische bedrijfsvoering versus het behoud van de natuurwaarden in dit unieke gebied.
Uit monitoring blijkt dat de aantallen van soorten als kluut en grutto licht groeien. Maar in gebieden als Noordervroon en andere kwetsbare gebieden blijven predatie en verstoring belangrijke aandachtspunten. In de Biesbosch broedden weer twee paar zeearenden. De waarneming van een jonge visarend in Gambia, die dit jaar geboren en geringd was in de Biesbosch, haalde het landelijke nieuws. Kolonievogels zoals de kokmeeuw en zwartkopmeeuw lieten een stabiele tot groeiende broedpopulatie zien, met ruim drieduizend broedparen in Hardenhoek (Biesbosch). Deze ontwikkelingen onderstrepen het belang van blijvende inspanningen voor natuurherstel, rust en bescherming. Gelukkig bleef een grote uitbraak van vogelgriep dit jaar uit, waardoor we het probleem kleinschalig konden aanpakken.
In 2024 startte het project ‘Samen voor de Patrijs’ om het leefgebied van deze bedreigde akkervogel te verbeteren. Het aantal patrijzen ging sterk achteruit door veranderingen in het leefgebied. De patrijs leeft vooral op en rond oude zeedijken, zoals de bloemdijken op Goeree-Overflakkee. Deze dijken vormen een netwerk van ecologische verbindingszones, en zijn dus belangrijk voor de biodiversiteit op het eiland. Binnen het project wordt gewerkt aan het verbeteren van de leefomgeving door rustgebieden af te schermen en meer variatie in het landschap aan te brengen. Ook zijn er voedselstroken, open plekken en schuil- en nestgelegenheden gemaakt. Dit project is een samenwerking van Staatsbosbeheer, grondeigenaar Cees van Duijn, Collectief ZHE en NLGO, en wordt mogelijk gemaakt door de Subsidieregeling Groen van Provincie Zuid-Holland.
Afgelopen jaren nam het aantal dak- en thuislozen en mensen met onbegrepen gedrag in natuurgebieden sterk toe. In 2023 registreerde de politie een stijging van overlast door verwarde personen. Staatsbosbeheer rapporteerde 63 incidenten van verward gedrag en 508 gevallen van dakloosheid. Deze problematiek brengt risico’s met zich mee, zowel voor boswachters en bezoekers als voor de natuur zelf. Vervuiling, verstoring en ecologische schade nemen toe. En er is een integrale aanpak nodig om mensen in kwetsbare situaties beter te ondersteunen en tegelijkertijd de natuur te beschermen. In 2024 organiseerde Staatsbosbeheer samen met het platform Sociaal Domein van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een symposium in de Zuidwestelijke Delta. Gemeenten, zorginstellingen, terreinbeheerders en politie verkenden hier samen oplossingen. In 2025 zetten we de samenwerking voort om dit probleem blijvend onder de aandacht te brengen.
Met trots hebben we een vierde Binnenwerkteam opgestart in de Zuid-Hollandse Delta. Binnenwerk is opgericht om meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt binnen de Rijksoverheid aan het werk te helpen. Met deze samenwerking bieden wij waardevolle kansen voor werk in de natuur. In totaal hebben we in de Zuidwestelijke Delta nu 38 medewerkers en 4 begeleiders via Binnenwerk. De teams leveren een belangrijke bijdrage aan ons natuurbeheer met taken zoals maaien, zagen, plaatsen van bankjes, vrijhouden van wandelpaden, controleren van rasters en bestrijden van exotische plantensoorten. Dit werk is ideaal voor Binnenwerkers. Het werk geeft hun voldoening omdat het resultaat van hun werk direct te zien is en het draagt bij aan het onderhoud en behoud van onze natuurgebieden.
Er werd 20 hectare nieuwe natuur ontwikkeld In de Zuid Buitenpolder, tussen Dordrecht en de Biesbosch. Het gebied, onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN), versterkt de omliggende natuur en vormt een groene verbinding in de Nieuwe Dordtse Biesbosch. De polder is ingericht met dynamisch moeras en kruidenrijke graslanden, ideale leefgebieden voor soorten zoals de roerdomp, bever, otter en vele insecten en vogels. In korte tijd werd er veel werk verzet, zoals oude kreken hersteld, natuurlijke oevers aangelegd en het waterpeil verhoogd. Dit vergrootte zowel de biodiversiteit als de landschappelijke waarde. Bosschages van meidoorn en wilg maken het gebied compleet. De ontwikkeling kende de nodige uitdagingen, maar intensieve samenwerking en communicatie leidden tot draagvlak bij de omgeving. De herinrichting van de Zuid Buitenpolder laat zien hoe natuurherstel kan bijdragen aan biodiversiteit én recreatie en versterkt het succes van de Nieuwe Dordtse Biesbosch.
Nationaal Park De Biesbosch vierde in 2024 het 30-jarig jubileum met activiteiten voor jong en oud. Een hoogtepunt was een speciaal memoryspel met afbeeldingen van dieren en planten uit het nationaal park, waarmee bezoekers meer te weten kwamen over de biodiversiteit. Voor kinderen werd een avonturenkaart ontwikkeld, vol natuuropdrachten die op een speelse manier hun kennis over de Biesboschnatuur vergroot. Er werd een korte natuurfilm 'De Biesbosch door arendsogen' uitgebracht, die bezoekers meeneemt door de seizoenen van het nationaal park met de visarend in de hoofdrol. Daarnaast heeft de overheid extra financiële steun toegekend om het nationaal park verder te verbeteren. In 2025 worden de educatieve lespakketten volledig vernieuwd, zodat kinderen nog beter inzicht krijgen in het belang van dit natuurgebied. Het jubileumjaar was daarmee niet alleen een feestelijke mijlpaal, maar ook een startpunt voor nieuwe ontwikkelingen.
Bent u als bestuurder benieuwd naar ons werk? Kom dan deze zomer langs voor een werkbezoek. Maak een wandeling door een van onze natuurgebieden en praat met ons over projecten en actuele onderwerpen en uitdagingen. We denken graag met u mee! Neem contact op met
