Bosbeheer: ruimte voor groei

28 september 2021
Bosbeheer
Leestijd 5 minuten

In het bos strijden de bomen voortdurend om licht en ruimte. Wil je de ene boom helpen, dan moet een andere sneuvelen. Hoe bepaal je welke bomen gekapt moeten worden? En hoe doe je dat veilig, met zo min mogelijk schade voor planten en dieren? Vier vakmensen vertellen erover.

Vakmanschap Geen boom gaat zomaar om

Multifunctioneel bos

Bossen zijn multifunctioneel: recreatie en bescherming van de natuur gaan er hand in hand met houtoogst. Sinds de aanplant van de bossen rond 1900 is beheer nodig om ze te ontwikkelen tot aantrekkelijke bossen. Daarnaast zorgen we voor nieuwe generaties bomen zodat het bos in de toekomst ook goed hout levert. Gedurende het hele jaar wordt er hout geoogst uit de bossen van Staatsbosbeheer, waarbij we ervoor zorgen dat we altijd minder oogsten dan er bij groeit. Om niet overal tegelijk bezig te zijn met houtoogst worden de bossen opgedeeld in ‘werkblokken’. Elk werkblok komt eens in de vijf jaar aan de beurt. De bosbeheerder of boswachter van Staatsbosbeheer selecteert binnen zo’n blok welke bomen er gekapt moeten worden. Die bomen worden geblest; ze krijgen een markering. Wat er met de gekapte bomen gebeurt, is afhankelijk van de kwaliteit ervan. Staatsbosbeheer vindt duurzaamheid belangrijk en zoekt voor het hout altijd de beste bestemming, bijvoorbeeld in de meubelmakerij. De inkomsten van het hout worden vervolgens weer gebruikt voor natuurbeheer.

Jan Schipper, eigenaar bosbouwbedrijf: "Wanneer we wegrijden bij een klus, kijk ik nog even naar het beeld dat we achterlaten."

Dunnen en uitrijden

Jan Schipper heeft een eigen bosbouwbedrijf. “Tijdens de eerste dunning worden zogenaamde dunningspaden aangelegd. Daar kunnen we vervolgens met groot materieel overheen rijden en zo elke boom bereiken. Wanneer we wegrijden bij een klus, kijk ik nog even naar het beeld dat we achterlaten. Ik vind het altijd mooi om te zien dat de toekomstbomen weer vrij staan. Bij het uitvoeren van een verjongingskap worden alle bomen in één keer omgezaagd om vervolgens nieuwe, jonge populieren aan te planten. Eerst vellen we de bomen met een harvester en daarna brengen we ze met uitrijmachines naar het afgesproken verzamelpunt.”

Willem van de Vosse, infra- en cultuurtechnisch bedrijf Veluwenkamp: "We leggen nieuwe natuur aan, dat is mijn vak."

Nieuwe natuur

Willem van de Vosse werkt bij infra- en cultuurtechnisch bedrijf Veluwenkamp. “Voor Staatsbosbeheer verzorgen we voornamelijk maaiwerkzaamheden en de aanplant van jonge bomen. In dit geval gaat het om een multifunctioneel bos waar houtproductie ook een rol speelt. De bomen worden in rijen geplant, die uiteindelijk door dunningen minder zichtbaar worden. Natuurlijk is het mooi dat je zo nieuwe natuur aanlegt. Het is mijn vak.”

Mark Lagemaat, leerling Loonwerk: "Mooi dat die boompjes uitgroeien tot een volledig bos."

Aanplant jonge bomen

Mark Lagemaat volgt de opleiding Loonwerk. Vier dagen per week werkt hij bij Veluwenkamp, één dag per week gaat hij naar school. “Ik heb geholpen bij de aanplant van jonge bomen. Eerst met een kraan gaten graven op een rechte lijn en daarna de bomen stevig in de grond zetten. Mooi idee dat deze bomen straks uitgroeien tot weer een volledig bos.”

Vincent Troost, boswachter van Staatsbosbeheer in Zeewolde: "We geven de toekomstbomen de ruimte"

Toekomstbomen

“Het begint met het aanwijzen van toekomstbomen. Dit zijn bomen die we willen behouden. Omdat ze de hoogste kwaliteit hout zullen opleveren, of bijvoorbeeld op een prominente plek staan. De bomen eromheen moeten gekapt worden, zodat de toekomstbomen ruimte krijgen. Ik instrueer vervolgens de blessers. Alleen bij een eerste dunning in kwetsbaar gebied oogsten we in eigen beheer. De overige houtoogst besteden we grotendeels uit. Ik ga wel om de dag kijken of alles volgens plan verloopt. Wanneer een verjongingskap klaar is, kan het even wennen zijn. Er is namelijk een stuk bos weggehaald. Uiteindelijk is dit nodig, zodat er weer nieuw bos kan ontstaan. ”