Oud-agenten herstellen met werk in het bos

Geen oordelen

Leon van den Goorbergh en Diana Slot, zelf oud-agenten, coördineren nu het werk in de natuur. Beiden moesten vanwege ziekte het politiewerk opgeven, waarna ze als deelnemer aan het project in de natuur werkten. De voordelen kennen ze uit eigen ervaring. Het project in Zeewolde is zo’n succes dat Stichting Politie Veteraan en Staatsbosbeheer ook samenwerkingen zijn gestart in Ugchelen en Oudemolen.

Diana: “In de auto stappen en naar Zeewolde rijden, dat is de eerste stap op weg naar heling. De deelnemers aan ons project zitten meestal al lang thuis. Jaren soms. Ze zijn arbeidsongeschikt omdat ze mentale schade hebben opgelopen in hun werk. PTSS, burn-out, noem maar op. De drempel is vaak hoog, omdat je eerst moet dealen met je eigen beperkingen. Er was ooit een collega die ‘s ochtends vanuit zijn auto op de parkeerplaats belde. Hij durfde niet verder. En dat is helemaal goed. We willen geen druk, geen verwachtingen en al helemaal geen oordelen.”

Blauwe familie

Leon: “Hier mag je zijn wie je bent. Maar dat zijn we bij de politie niet gewend. Dienders kunnen hun emoties reguleren, daar zijn we op geselecteerd en dat hebben we tot in de finesses gepolijst. Tijdens je werk toon je geen kwetsbaarheid, geen gevoelens.” Diana: “En dat gaat goed, tot je lichaam ‘nee’ zegt. Zes jaar geleden kreeg ik een chronische auto-immuunziekte, waardoor ik fysiek niet meer in staat was mijn werk als wijkagent te doen. Ik werkte nog een paar jaar op kantoor en kreeg uiteindelijk een burn-out. Uitvallen vanwege je mentale gezondheid voelt als falen. Maar hier in het bos leer je dat je je nergens voor hoeft te schamen. Het kan ons allemaal overkomen. De herkenning in de groep is verhelderend voor je eigen ziekteproces. Hoe ga je om met vermoeidheid, emoties, je privé, het gevoel er niet meer bij te horen? Hoe vaak ik nieuwe deelnemers niet hoor roepen: hé, heb jij dat ook?”

Leon: “We voelen elkaar goed aan omdat we allemaal soortgelijke ervaringen hebben. Ik ben als wijkagent doorgegaan tot ik letterlijk bij neerviel. In 2007 kreeg ik uitvalsverschijnselen aan mijn benen, maar de doctoren konden geen medische oorzaak vinden, dus ik bleef gewoon werken. Pas elf jaar later ontdekten ze dat ik een posttraumatische stressstoornis heb. PTSS. Waarschijnlijk al opgelopen toen ik begin jaren negentig als militair was uitgezonden naar Cambodja. Uiteindelijk ben ik in 2019 volledig afgekeurd. Toen belde een van de oprichters van Stichting Politie Veteraan dat hij me er graag bij wilde hebben.” Diana: “Op het moment dat je mentaal niet meer kunt meedraaien in de ‘blauwe familie’ blijft er weinig over. Re-integreren op een politiebureau geeft veel te veel prikkels. Een paar collega’s die dat aan den lijve hadden ondervonden, richtten in 2018 de Stichting Politie Veteraan op. Ze zochten mogelijkheden om buiten het bureau te kunnen werken aan veerkracht en zelfvertrouwen, en vonden die bij Staatsbosbeheer”. Staatsbosbeheer biedt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een groene werkomgeving aan. Juist ook voor kwetsbare groepen in de samenleving.

Eigen tempo

Leon: “Het is bijna niet meer voor te stellen hoe slecht ik me voelde toen ik hier vier jaar geleden begon. Nu ben ik zo stabiel dat ik zelf uitgevallen collega’s help.” Diana: “Ons doel is met lotgenoten in de natuur te helen en in ruil werkzaamheden uit te voeren voor Staatsbosbeheer. De samenwerking is fantastisch. We pakken allerlei taken op waar de boswachters niet aan toekomen, zoals het onderhoud van speelbos De Zevensprong en het opsnoeien van alle wandel- en fietspaden in het gebied.” Leon: “En het mooiste is: dat doen we in ons eigen tempo. Het is belangrijk dat we elk moment met een klus kunnen stoppen als het teveel wordt.” Diana: “Een strakke planning zou averechts werken voor onze deelnemers. We hebben er nu ongeveer dertig, uit verschillende delen van het land. Dat zijn niet alleen oud-politiemensen, maar ook militairen, ambulancemedewerkers en brandweerlieden. Allemaal mensen die in de frontlinie dienden.” Leon: “De een komt drie ochtenden per week en blijft zes maanden, de ander komt één ochtend en blijft twee jaar. Iedereen bepaalt zelf wanneer hij of zij klaar is voor de volgende stap.”

 Rust en stilte

Diana: “Onze deelnemers raken snel overprikkeld. Daarom doen we geen ingewikkelde werkzaamheden en gebruiken we geen zwaar materieel of apparaten die lawaai maken.” Leon: “Er zijn ook vrijwilligers die liever geen mensen tegenkomen en thuisblijven als er ’s zomers bijvoorbeeld veel toeristen zijn of als we in het speelbos aan het werk gaan. Ik heb zelf weleens gehad dat ik ontzettend schrok van een paar fietsers die plotseling achter me opdoken. Dat triggert allerlei angsten en reacties die je niet wilt. Het is bizar hoeveel tijd je nodig hebt om het continu alert zijn af te leren, terwijl het andersom zo gemakkelijk gaat. Ik kan binnen een honderdste seconde weer ‘aan’ staan.” Diana: “Wij zijn er allemaal in getraind om een stap naar voren te doen op het moment dat andere mensen een stap naar achter zetten. Dat mechanisme loslaten, is niet eenvoudig.”

Wilde paarden

Diana: “Eigenlijk leren onze deelnemers hier weer te voelen. In de natuur doen al je zintuigen mee. Zien, horen, ruiken, voelen.” Leon: “Vrijwilligers die dat niet gewend zijn, weten niet wat hen overkomt als ze buiten aan het werk zijn. Het is vooral de rust. Ook al had je een slechte nacht, ben je gespannen en zit je hoofd vol – zodra je uit de auto stapt, valt alles van je af.” Diana: “Het is de rust, de zuurstof, de ruimte.” Leon: “De natuur is gewoon magisch. Elke keer opnieuw. Vorige week kwamen we wilde konikpaarden tegen. Een deelnemer was die ochtend onrustig en emotioneel. Eén paard maakte zich van de kudde los en zocht contact met haar. Terwijl zij het paard aaide, zag je haar onrust verdwijnen. Ik krijg er nog kippenvel van.” Diana: “Weet je nog die vrijwilliger die een distel uit het oog van een wild paard kon verwijderen?” Leon: “Ja, niemand mocht in de buurt komen, behalve hij. Een oud-agent. Inmiddels werkt hij als dierverzorger bij de bereden politie.”

Inspiratie

Leon: “Door het werk voor Staatsbosbeheer kan ik weer genieten van kleine dingen. De natuur, de saamhorigheid. De meeste deelnemers komen hier als zombies binnen en zijn al na een paar weken wat meer mens. Dan zie je ze weer lachen, ontspannen en genieten. Wat dat betreft is de natuur de perfecte spiegel, die toont steeds de kracht om opnieuw te beginnen.” Diana: “Het herstellend vermogen van de natuur is inspirerend en troostend. Je snoeit een stuk kaal en na een paar maanden is alles weer groen.” Leon: “Voor mij is het nog iedere dag helend om in de natuur te zijn. Ik heb dat echt nodig, zonder dit werk was ik nooit zover gekomen. En dat wil ik mijn collega’s ook laten ervaren. Dit werk is mijn missie geworden.” Diana: “We staan pas aan het begin, denk ik. Mijn missie is het om onszelf overbodig te maken. Om binnen de uniformberoepen zoveel aandacht voor mentale gezondheid te genereren dat er preventief aan gewerkt wordt en collega’s niet meer volledig uitvallen.” Leon: “Ja, als wij kunnen voorkomen dat één collega zo diep gaat als wij gingen, dan is ons werk geslaagd.”