Groen vrijwilligerswerk: onmisbare helpende handen

Aan de slag

Verspreid over vijf locaties op de Veluwe verzamelen 38 vrijwilligers zich om aan de slag te gaan op Staatsbosbeheerterrein. Het is een herfstige zaterdagmiddag en gewapend met werkhandschoenen, snoeischaren en handzagen gaan ze een deel van de ruiter- en menpaden rondom Kootwijk onderhouden. Jonge dennen wegknippen, overhangende takken snoeien en kuilen op de paden rechtslepen met een trekker.

In recordtempo gaan ze van start, iedere ploeg neemt een kilometer aan ruiterpad onder handen. En de vaart blijft erin zitten: binnen twee uur zijn ze klaar. “Als we dit niet doen, wordt het een wasstraat van dennen als je met je menwagen over het pad rijdt”, aldus initiatiefnemer van de Stichting Paardenvrienden Midden Veluwe, Jaap van den Ende. Hij organiseert een paar keer per jaar deze meewerkdagen. Van de honderd vrijwilligers aangesloten bij de stichting, kan hij per keer rekenen op een opkomst van veertig procent.

Pure noodzaak

Nederland telt 400.000 ruiters die jaarlijks zeventien miljoen buitenritten door de natuur maken. En de Veluwe telt kilometerslange ruiterpaden. De boswachter van dit gebied, Laurens Jansen, legt uit waarom vrijwilligers als Jaap en zijn stichting onmisbaar zijn. “Voor het onderhoud van recreatievoorzieningen is Staatsbosbeheer afhankelijk van subsidies van provincies en het Rijk. Maar we krijgen alleen geld om de basis te onderhouden: fiets- en wandelpaden. Willen we voorzieningen als ruiterpaden in de benen houden, dan is het werk wat deze vrijwilligers doen gewoon pure noodzaak. Zo blijven de paden toegankelijk en veilig.”

Natuurwerkdag

Laurens noemt nog een ander belangrijk punt: dit soort meewerkdagen vergroot de betrokkenheid vanuit de omgeving. Collega boswachter Dirk van den Brink beaamt dat. Hij organiseert dit jaar voor de twintigste keer de natuurwerkdag in de Achterhoek, samen met Natuurmonumenten. Dat is dé dag waarbij in het hele land vrijwilligers zich inzetten voor natuur en landschap. Op 2 november gaan we met z’n veertigen op landgoed Beekvliet jonge boompjes weghalen: knippen en zagen. “Zo houden we de heide open, anders wordt het bos”, zegt Dirk. “Op zo’n dag wordt heel veel werk verzet. Wie erop af komen? Mensen uit de buurt, vriendengroepen en ook veel gezinnen. Die gaan samen met onze bestaande vrijwilligersgroep een paar uur aan het werk. Vaak worden een paar nieuwelingen zo enthousiast dat zij zich aanmelden als vrijwilliger bij onze vaste ploeg. Dat is winst!”

Voldoening en trots

De Paardenvrienden Midden Veluwe zien hun werkzaamheden vooral als wisselwerking. “Wij maken wekelijks gebruik van de paden op Staatsbosbeheerterrein, het is in ons belang dat ze er netjes bijliggen en toegankelijk zijn. Maar het is ook gewoon gezellig”, aldus twee ruiters na afloop. “We zijn allemaal paardenvolk. Iedereen woont bij elkaar in de buurt. Het is leuk om elkaar op dit soort dagen te spreken.” En dat gebeurt ook. Onder het harde werken praten ze bij en worden nieuwtjes uitgewisseld. Laurens: “Het sociale aspect is heel belangrijk. Dat faciliteren wij doordat er na afloop een drankje klaarstaat in onze werkschuur.” De groep praat na en dan blijkt dat ook trots en voldoening meetellen als motivatie. “De paden rondom Kootwijk staan erom bekend dat zij goed onderhouden worden. Het is leuk van mensen te horen dat het er weer mooi bij ligt. En daarnaast, je kunt ook naar de sportschool, maar een paar uur fysiek bezig zijn in de natuur is dan toch beter!”

Draagvlak

Boswachter Dirk hoort dezelfde reacties ook terug na afloop van eerdere edities van de Natuurwerkdag. “Ik krijg altijd te horen dat het zo’n goed gevoel geeft nuttig bezig te zijn. De onderlinge sfeer draagt daar ook aan bij. Ervaringen worden uitgewisseld en omgekeerd krijgen wij ook vragen en opmerkingen over ons beheer die we op zo’n dag kunnen beantwoorden.” Op de Veluwe is dat niet anders. De paardenvrienden stellen ook vragen over bepaalde keuzes in ons beheer. Waarom ze sommige werkzaamheden niet machinaal kunnen doen bijvoorbeeld. “Dat kan wel”, zegt Laurens, maar dan moeten ze wel aan alle veiligheidsvoorwaarden voldoen.” Tot besluit zegt Laurens: “Onze omgeving betrekken bij ons werk draagt bij aan draagvlak. Ik ben nu bezig met andere recreanten om ze ook aan ons te binden. Next step op de Veluwe zijn de mountainbikers”

Natuurprojecten

Op de Utrechtse Heuvelrug is al een actieve club mountainbikers die regelmatig de 95 kilometer aan routepaden onderhoudt. Het gaat dan om paaltjes vervangen, routepijlen aanbrengen, snoeiwerk langs de route en plassen dichtgooien. De club vrijwilligers zorgt ook voor veiligheid tussen mede-recreanten door borden te plaatsen bij een oversteek van een ruiter-of wandelpad. Of ze bouwen afrempunten in zodat mountainbikers niet met volle snelheid op paden van andere recreanten afstuiven.

Stapje verder

De Stichting MTB Utrechtse Heuvelrug gaat nóg een stapje verder. Ze pakken ook natuurprojecten aan die niets met mountainbiken te maken hebben. Zoals het snoeien van heideterrein. Door het verwijderen van opkomende jonge boompjes en struiken, krijgen dieren zoals de zandhagedis, hazelworm en nachtzwaluw meer ruimte om te bewegen. Of ze leggen een vlonderpad aan, zodat je met droge voeten een uitkijkpunt kunt bereiken. En ook de financiële opbrengst uit de vignetten komt ten goede aan het gebied.

Geslaagde middag

Terug naar de werkschuur in Kootwijk waar de paardenvrienden aan het eind van de middag een voor een weer naar huis vertrekken. Niet om uit te rusten overigens, want eenmaal thuis wachten hun eigen paarden. En dus moet er nog hooi gevoerd worden, mest opgeruimd en het erf aangeveegd. Jaap kijkt terug op een geslaagde middag. “De ruiterpaden kunnen er voorlopig weer tegen. Er is hartstikke hard gewerkt.”

Doe mee

Meer informatie over de vierentwintigste editie van natuurwerkdag op 1 en 2 november 2024 vind je op Natuurwerkdag.nl.
Wil je aan de slag als vrijwilliger bij Staatsbosbeheer? Bekijk dan de vrijwilligersvacatures op werkenbijstaatsbosbeheer.nl