Ruimte voor water
De Waddenzee is een uniek gebied met een ondiepe kustzee, kenmerkend voor de deltanatuur van Nederland. Het is leefgebied voor zeehonden, schelpdieren en vele vogelsoorten die er komen rusten op weg naar het noorden of zuiden. Ook de mens maakt volop gebruik van het gebied, genietend van de rust en de weidsheid. Het open landschap en de deels nog ongerepte natuur zijn goed voor miljoenen bezoekers per jaar. Het is bovendien een rijk gebied, waar op verantwoorde wijze uit kan worden geoogst door bijvoorbeeld vissers. Tot slot vormt de Waddenzee een kustgebied waaraan mensen kunnen wonen en leven, beschermd door duinen en dijken.
De Waddenzee is altijd in beweging, geen minuut is er gelijk. Zelfs op wereldschaal is het een groot gebied waar eb en vloed het landschap intens beïnvloeden. Door de natuurlijke dynamiek ontwikkelt het landschap zich voortdurend. Er ontstaan slikken, kwelders, duinen, mosselbanken, geulen en zandplaten die aan allerlei dieren en planten een geschikt leefgebied bieden. Planten en dieren hebben zich hieraan aangepast. Dat is hun kracht, maar het maakt ze ook kwetsbaar. Ze zijn vaak afhankelijk van de specifieke omstandigheden in dit gebied. Van meerdere soorten trekvogels is zelfs een belangrijk deel van de wereldpopulatie afhankelijk van het gebied. Het is daarmee een onmisbare pleisterplaats tijdens de jaarlijkse vogeltrek.
Nederland heeft de Waddenzee en de Noordzeekustzone in 2009 aangewezen als Natura 2000-gebied. Ze zijn erg belangrijk voor schelpdieren en andere organismen op de zeebodem, voor vogelsoorten en vissen, en voor zeezoogdieren zoals de gewone en grijze zeehond en de bruinvis. De Waddenzee staat natuurlijk in verbinding met het gehele Waddengebied; met de eilanden en de kust van het vasteland. Staatsbosbeheer beheert, vaak in samenwerking met Rijkswaterstaat of een gemeente, de volgende buitendijkse gronden:
Een rijke, verantwoord beheerde Waddenzee heeft uiteindelijk het meest te bieden voor alle betrokkenen. Zowel voor de natuur en de recreant als voor de bewoners en ondernemers rond de Waddenzee. Het belang van de natuur speelt hierin een hoofdrol. Wij helpen bij de borging hiervan; dat is bij uitstek waar wij goed in zijn. Maar er spelen meer belangen. Grote belangen bovendien, van bijvoorbeeld visserij, recreatie, bewoners, energievoorziening en scheepvaart. In de 'Watlas' op Waddenzee.nl vind je digitale kaarten van de Waddenzee, gerangschikt naar thema. Deze kaarten illustreren goed hoezeer er aanspraak op het gebied wordt gemaakt en hoeveel verschillende belangen er spelen. Hoe weeg je deze af zodat er een duurzaam evenwicht ontstaat? En hoe regel je dat met de talloze wetten en regels die voor het gebied gelden?
Overheden, bedrijven, particulieren en natuurorganisaties zoeken elkaar steeds vaker op. Samen zoeken ze naar een meer duurzame verhouding tussen natuur en medegebruik voor de Waddenzee. Zo is er het Programma naar een rijke Waddenzee, waarin wij sinds de start in 2010 partner zijn. Hierin werken bewoners, gebruikers, maatschappelijke organisaties en overheden aan natuurverbetering, een veerkrachtig ecosysteem en een duurzaam economisch medegebruik van de Wadden. In 2019 startte de 3e fase van het programma. Wij zijn, samen met het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat, Waddenprovincies Groningen, Fryslân en Noord-Holland en de Coalitie Wadden Natuurlijk (CWN) opdrachtgever. Samen op weg naar een veerkrachtig en duurzaam Waddengebied in 2050 als wenkend perspectief voor de toekomst. Lees meer op RijkeWaddenzee.nl
Wij zetten ons in voor de toekomst van de Waddenzee. Het is ons streven dat de Waddenzee, die nu te kampen heeft met afnemende natuurwaarden, zich in de komende jaren weer ontwikkelt tot een rijke zee. Met een rijke zee bedoelen we een ecologisch gezonde Waddenzee, waar ruimte is voor natuurlijke processen:
De aanwezigheid van de mens is een onlosmakelijk onderdeel van het Waddengebied, en dat zal zo blijven. In onze visie is er ruimte voor duurzaam medegebruik door mensen op de Waddenzee. Een belangrijk uitgangspunt is dat daarmee de natuurlijke processen niet uit evenwicht raken. Een rijk en veerkrachtig ecosysteem is in ieders belang, dus herstel en behoud van het robuuste Waddenecosysteem is ook direct sociaal-economisch relevant.
Intussen mag de veiligheid van mensen niet in het geding zijn (bijvoorbeeld de kustveiligheid). Het beoordelen van veiligheidsmaatregelen is juist voor de Waddenzee een lastig proces. Het ecosysteem is dusdanig complex dat onderzoekers eigenlijk pas net beginnen te begrijpen hoe de afzonderlijke elementen elkaar beïnvloeden. Zo zijn planten en dieren gezamenlijk in staat zand, slib en water te beteugelen, waardoor de Waddenzee de ondiepe kustzee blijft die van wezenlijke betekenis is voor de kustbescherming.
In juni 2009 heeft UNESCO de Waddenzee aangemerkt als Werelderfgoed. Dit is een bekroning van de jarenlange inzet van veel bewoners, organisaties en overheden voor het gebied. Hiermee bevestigt UNESCO dat de Waddenzee onvervangbaar is en dat het gebied bijzondere universele waarden heeft. De Waddenzee staat daarmee op gelijke voet met bijvoorbeeld de Grand Canyon en het Great Barrier Reef. Het Werelderfgoed Waddenzee bestaat uit het Nederlandse en het Duitse deel van de Waddenzee, in totaal bijna 10.000 vierkante kilometer. Inmiddels heeft Denemarken de Deense Waddenzee als nationaal park aangewezen en is de weg vrij om het Deens wad aan het Werelderfgoed toe te voegen. De status van Werelderfgoed is een keurmerk, een soort Michelin-ster. Staatsbosbeheer werkt hard mee om met beheer en goed gebruik het keurmerk te behouden. Meer informatie op de website van Werelderfgoed Waddenzee.