Staatsbosbeheer herstelt de kwelstroom in het Ulvenhoutse Bos om de soortenrijkdom van dit natuurgebied te behouden en versterken. Dit doen we door het dal van de Broekloop en het Sint Annabosch natter te maken.
Het Ulvenhoutse Bos is een klein bosgebied in de gemeente Breda, bij het dorp Ulvenhout. Het is een van de oudste bossen van ons land, met natte broekbossen en eiken-haagbeukenbossen. Verdroging en vervuiling door stikstof tasten de natuur hier aan en moeten dus maatregelen genomen worden om dit Natura 2000-gebied te behouden. Er staan voor de komende jaren diverse natuurherstelmaatregelen gepland in de omgeving van het Ulvenhoutse Bos. Het dal van de Broekloop tot aan landgoed Valkenberg en het St. Annabosch worden natter en het hemelwater van de wijk Kraaijenberg wordt niet meer op het bos wordt geloosd.
Kalkrijk kwelwater
Het Ulvenhoutse Bos en omgeving zijn rijk aan reliëf. Op de hoge, droge delen in en om het gebied zakt water in de grond. Dat water stroomt vervolgens door de bodem naar de lage delen van het bos en komt daar als kwel aan de oppervlakte. Dit kwelwater is van bijzondere kwaliteit; het is kalkrijk. Door een te lage grondwaterspiegel wordt het water versneld afgevoerd uit het bos. Dit leidt tot verdroging van de kenmerkende vochtige bossen. Om de verdroging te stoppen en de hydrologische situatie te herstellen, zijn maatregelen genomen. In 2018 is ongeveer 7 kilometer aan waterlopen ondieper gemaakt en zijn 16 stuwtjes aangebracht. Hierdoor wordt het water beter in het bos vast gehouden.
Herstel kwelstroom
Om de soortenrijkdom in het bos te behouden en versterken, wordt gewerkt aan herstel van de kwelstroom. Dit doen we door het dal van de Broekloop en het St. Annabosch natter te maken. Voordat de werkzaamheden beginnen, wordt eerst drainage aangelegd. Dit doen we om huizen, kelders en percelen van particulieren in de omgeving droog te houden.
Vochtige en droge bostypen
Het Ulvenhoutse Bos heeft belangrijke natuurlijke, recreatieve en cultuurhistorische waarden. De belangrijkste doel van de werkzaamheden is het vergroten en verbeteren van de vochtige bostypen. Daarnaast is het een uitdaging om te kijken hoe we de drogere bostypen kunnen behouden. Het gaat bij dit gebied vooral om winst op kwalitatief vlak en herstel van de rijke ondergroei.
Planning en stand van zaken
De werkzaamheden ten zuiden van de A58 zijn klaar. Ook de maatregelen ten noorden van de A58 lopen op hun einde. Het gaat om het verondiepen van de Broekloop, aanleg van een voorde en een cascade.
Uitzondering is het beoogde infiltratiebekken op het weiland in de hoek van de Kerkdreef en de Eikendreef. Doel van het bekken is het opvangen van hemelwater uit de wijk Kraaijenberg, waarna het kan infiltreren in de bodem en daarmee de kwelstroom richting lager gelegen delen van het Ulvenhoutse Bos aanvult. De realisatie heeft meer tijd nodig dan verwacht. Momenteel verrichten we onderzoek naar de kwaliteit van het hemelwater uit de wijk Kraaijenberg. We willen over een langere periode meetgegevens verzamelen zodat we een goed beeld krijgen van de waterkwaliteit. Dat is nodig om tot een degelijk ontwerp te komen.
In het najaar van 2022 is in de wijk Craenlaer langs de straat Bosrand een ondergronds, verticaal kleischerm aangebracht. Het scherm vormt een barrière zodat in het bos hogere grondwaterstanden mogelijk zijn dan in de wijk. De beoogde infiltratie van drainwater uit de wijk Craenlaer in het Ulvenhoutse Bos blijkt na onderzoek niet haalbaar. De waterkwaliteit voldoet niet aan de normen voor infiltratie in het Ulvenhoutse Bos. Voor N2000-gebieden gelden namelijk hoge kwaliteitseisen vanwege de kwetsbare vegetatie. Het water wordt via het rioleringsstelsel afgevoerd. Op het werkpad waar het kwelscherm is aangelegd, hebben we opnieuw bos aangeplant.
Benieuwd naar de eerdere video? Bekijk die op ons YouTube-kanaal.
Waterschap Brabantse Delta heeft verspreid over het plangebied en nabije omgeving, peilbuizen geplaatst. Een peilbuis is een buis die in de bodem geplaatst wordt met als doel de hoogte van het grondwater te meten. Met deze peilbuizen worden de grondwaterstanden in beeld gebracht en het verloop in de tijd. Waterschap Brabantse Delta is de organisatie die de meetgegevens beheert.
De metingen van de peilbuizen in het Ulvenhoutse Bos en omgeving zijn te bekijken via Grondwaterstanden Ulvenhoutse Bos. Via deze website kunt u op een peilbuis klikken (en doorklikken op 'meer informatie') en zien hoe de grondwaterstand op die locatie zich ontwikkelt. In de grafiek staat 'mv' voor maaiveld.
Grondwater stroomt van hoge naar lage delen in een gebied. De hoogte van het grondwater verandert van dag tot dag. De verandering wordt in belangrijke mate bepaald door regen en verdamping. Daarom zijn grondwaterstanden in de winter gemiddeld hoger dan in de zomer. Andere factoren die invloed hebben op de grondwaterstanden zijn de doorlatendheid van bodemlagen, drainage, onttrekkingen, de afstand tot sloten of de beek en het waterpeil in de sloten of de beek.
Heeft u vragen over de grondwaterstanden, dan kunt u die mailen naar Eline Hack van waterschap Brabantse Delta onder vermelding van ‘grondwaterstanden Ulvenhoutse Bos’.
Samenwerking
Staatsbosbeheer werkt in dit project samen met provincie Noord-Brabant, waterschap Brabantse Delta en de gemeenten Breda en Alphen Chaam. Het project wordt gerealiseerd met financiële steun van de provincie Noord-Brabant.
Het project wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Via aanvullende natuurherstelmaatregelen wil het ministerie een impuls geven aan herstelmaatregelen die gericht zijn habitattypen en soorten die gevoelig zijn voor stikstof in Natura 2000-gebieden.
In 2023 is er in het Ulvenhoutse Bos onderzoek uitgevoerd in het kader van natuur en recreatie in balans. Dat onderzoek en het daaruit volgende advies is belangrijk voor het Ulvenhoutse bos maar hoort niet tot het project Kwelherstel. Meer informatie vindt u op de website van de GGA Ulvenhoutse Bos en op onze pagina.
