Natuurbeheer
Grond met natuurtypen als kruiden- en faunarijk grasland, weidevogel grasland en wintergasten weides lenen zich goed voor agrarisch medegebruik. Om flora en fauna zo goed mogelijk te laten gedijen, is hier een extensief agrarisch beheer nodig, zoals het slechts een of twee keer maaien en een deel van het seizoen beperkt laten begrazen. Op die manier draagt de pachter bij aan het halen van de natuurdoelen van dat gebied.
De natuur die wij in Nederland zo koesteren, is geen wilde natuur. Delen ervan bestonden ooit uit agrarische graslanden en zijn omgevormd naar een natuurgebied. Voor intensief landbouwgebruik zijn deze percelen niet interessant. Maar ze passen wel goed bij extensieve of biologische landbouw. Daarom verpacht Staatsbosbeheer dit soort natuurgrond graag aan boeren.
We verpachten natuurgrond om meerdere redenen. Op de eerste plaats omdat we dat beheer niet allemaal zelf kunnen doen. Het maaien moet bijvoorbeeld vaak in juni of juli gebeuren. Het is voor ons teveel werk om alle percelen in die periode te maaien. Daar kunnen we wat hulp bij gebruiken. Maar we verpachten ook om de omgeving meer bij het natuurbeheer te betrekken. Bovendien versterken wij en boeren zo elkaars gebiedskennis, wat het natuurbeheer ten goede komt.
Voor boeren kan zo’n extra stuk grond aantrekkelijk zijn, omdat ze het maaisel als voer voor hun vee kunnen gebruiken of om hun jongvee of vleesvee te laten grazen. Voor natuurinclusieve en duurzame boeren is pachten vaak noodzakelijk. Omdat zij door hun extensieve bedrijfsvoering op hun eigen grond minder vee per hectare kunnen houden, hebben ze meer land nodig.
Verpachten zorgt voor ons ook voor inkomsten, en die inkomsten hebben we nodig voor het beheer van onze gebieden. Wij ontvangen SNL-subsidie van de provincies voor natuurbeheer. Per natuurtype geldt hiervoor een vastgesteld bedrag, afhankelijk van de hoeveelheid werk die nodig is voor het beheer. Bij het bepalen van dat subsidiebedrag is al rekening gehouden met de verwachte opbrengsten. Zonder die opbrengsten zou het subsidiebedrag hoger zijn. Naast pacht zorgt bijvoorbeeld ook houtverkoop voor opbrengsten.
Omdat de natuurwaarde van het verpachte land bovenaan staat, horen bij een pachtcontract beheervoorwaarden. Afhankelijk van het soort natuurtype mag het meestal slechts een of twee keer per jaar gemaaid worden. Soms mag een klein aantal grazers er enkele maanden per jaar grazen. Bemesten mag soms beperkt. Deze voorwaarden horen bij het in stand houden of bevorderen van een bepaald type natuur. Zo blijft het gebied geschikt voor de natuur die hier thuis hoort.
De provincie bepaalt welke natuurdoelstelling een gebied heeft en daar horen specifieke beheervoorwaarden bij. Afspraken over welk werk nodig is voor het beheer, bijvoorbeeld een of twee keer maaien en het maaisel afvoeren. En afspraken over wat er niet mag, bestrijdingsmiddelen gebruiken of maaien in het broedseizoen bijvoorbeeld. Omdat een natuurdoelstelling kan veranderen – grasland kan bijvoorbeeld omgevormd worden tot bos – en omdat de beheerafspraken per soort gebied kunnen veranderen, sluiten wij pachtcontracten af voor één jaar, met een mogelijkheid omdeze vijf keer met een jaar te verlengen tot maximaal zes jaar. Dit geeft ons de mogelijkheid om de pachtvoorwaarden aan te passen als dat nodig is om de opdrachten van de provincies uit te voeren.
Wij werken graag samen met natuurinclusieve boeren die zich niet alleen inzetten voor de natuurwaarden op de gepachte grond, maar ook op hun eigen grond en daarmee de rest van hun bedrijf. Omdat deze boeren heel hun eigen bedrijfsvoering natuurinclusief maken, willen wij ze ondersteunen door twaalfjarige contracten af te sluiten. Zo zetten wij ons in voor meer natuurinclusieve landbouw en leveren we samen met de pachters een bijdrage aan de transitie van de landbouw Nederland. Bevorderen van de biodiversiteit is niet alleen in de natuurgebieden zelf belangrijk, maar ook in de omgeving daarvan.
In november 2021 heeft de Hoge Raad het zogenaamde Didam-arrest gewezen. Dit arrest gaat over het privaatrechtelijk handelen van overheden die daarbij de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het gelijkheidsbeginsel, in acht moeten nemen. Uit dit gelijkheidsbeginsel volgt dat een overheid bij de uitgifte van een onroerende zaak - zoals grond - alle potentiële gegadigden een gelijke kans biedt. Kijk hier voor meer informatie.