Thema
De overmaat aan uitgestoten stikstof zorgt ervoor dat de bodem verrijkt wordt met voedingsstoffen. Dat is vooral in natuurgebieden een probleem, omdat die van nature veel voedselarmer zijn. Dit komt doordat Nederland al eeuwen een overschot aan regen heeft. Deze schone neerslag heeft veel natuur, zoals bijvoorbeeld de duinen, langdurig `schoongespoeld’, waardoor op deze groeiplaatsen maar weinig voedingsstoffen achterbleven. Bufferstoffen zoals kalk en ijzer kwamen nog wel voor, zij het beperkt.
De naoorlogse toename van stikstofneerslag betekent dat onze natuur veel voedselrijker is geworden. Vanwege het verzurende effect van luchtvervuiling op de bodem zijn er minder bufferstoffen aanwezig. De opstapeling van voedsel zorgt ervoor dat sommige planten als brandnetels, sommige grassoorten en braam erg snel gaan groeien. Zij verdrukken daarmee andere planten die het al moeilijk hebben omdat zij voedselarme grond nodig hebben. Daarmee verdwijnen ook dieren die van die zeldzame planten leven. De biodiversiteit neemt zo af door de uitstoot van stikstof. Lees in 5 vragen over stikstof wat stikstof met de natuur doet.
Niets doen is geen optie. Daarom investeert de Rijksoverheid in de periode 2020 – 2030 via het Programma Natuur drie miljard euro in herstel van de natuur. Hierin staat welke doelen en welke financiële middelen er zijn. Werken aan natuurherstel is een cruciaal onderdeel van de oplossing van de stikstofproblematiek. Doel van het programma is om te zorgen voor gunstige omstandigheden voor plant- en diersoorten in de gebieden.
Het Programma Natuur vloeit voort uit de structurele aanpak stikstof. Naast herstelmaatregelen worden er ook maatregelen genomen om te zorgen dat er minder stikstof in de bodem komt: de zogenoemde bronmaatregelen.
Van de 162 Natura 2000-gebieden in Nederland zijn er minstens 128 gevoelig voor de extra stikstofaanvoer uit de lucht. Met herstelmaatregelen in en rond deze natuurgebieden kan de Nederlandse natuur weer aan veerkracht winnen. En waar nodig werken we ook buiten de grenzen van natuurgebieden aan sterke en gezonde natuur.
Om de natuur duurzaam te herstellen is het nodig naar het hele systeem van een gebied te kijken en niet alleen naar kwetsbare soorten. Daarom zet Staatsbosbeheer in op herstel van watersystemen, een gezonde bodem en verbindingen tussen natuurgebieden. Daarvoor is het vaak nodig om ook rondom deze natuurgebieden maatregelen te nemen.
De effecten van de maatregelen worden in de komende jaren zichtbaar in de terreinen. In een aantal specifieke projecten worden de ontwikkeling van de habitats en de soorten gevolgd en de resultaten beschreven. Zoals bijvoorbeeld het Versneld Natuurherstel (voorloper van Programma Natuur).
In 2020 gaf het ministerie Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Staatsbosbeheer opdracht om de conditie van stikstofgevoelige habitats in Natura 2000-gebieden te versterken. Met het programma voor versneld natuurherstel was een bedrag gemoeid van 38,4 miljoen euro voor de periode tot begin 2023. Het doel was om concrete maatregelen te treffen die de natuur versterken in gebieden die schade ondervinden van overmatige stikstofdepositie en verdroging (d.w.z. stikstofgevoelige habitattypen en leefgebieden). In deze opdracht hebben we veel kennis en ervaring opgedaan om herstelprojecten ecologisch, juridisch en organisatorisch effectief en succesvol uit te voeren. Download het rapport Versneld Natuurherstel Natura 2000-gebieden (PDF, 26 pag) of lees meer over een aantal natuurherstelprojecten die we dankzij dit programma hebben gerealiseerd.
Het thema Effecten van stikstof hoort bij één van onze prioriteiten: Biodiversiteit. Wij beheren onze terreinen zo dat de verschillende ecosystemen zich zo goed mogelijk kunnen ontwikkelen om de natuur veerkrachtiger te maken. Hierbij richten wij ons vooral op de Natura 2000-gebieden.