Locatie
Rottige Meente is een Natura2000-gebied in de gemeente Weststellingwerf (Súdeast-Fryslân).
Looptijd
December 2020 tot in 2023.
Zeldzaam laagveengebied
De Rottige Meente is een Natura2000-gebied: het maakt deel uit van een Europees netwerk van beschermde gebieden. Hier staat bescherming van bedreigde plant- en diersoorten en hun natuurlijke leefomgeving centraal. Binnen dit gebied werken wij eraan om zeldzame habitattypen, zoals trilvenen, te beschermen en tot ontwikkeling te laten komen.
De Rottige Meente is grotendeels door mensenhanden gevormd. Tot 1950 werd hier veen gewonnen. Het uitgraven van het veen heeft er voor gezorgd dat er smalle, langgerekte waterpartijen zijn ontstaan. Deze petgaten zijn van elkaar gescheiden door de zogenaamde legakkers waar de turf te drogen werd gelegd. De geschiedenis van de veenderijen is belangrijk voor Zuidoost-Friesland. Staatsbosbeheer zet zich in om dit cultuurhistorisch landschap te bewaren en beschermen.
De Rottige Meente is een thuis voor vele trekvogels, die het elke winter en voorjaar gebruiken als een veilige plaats om te overnachten en te broeden. Je vindt er veel verschillende soorten vis die het goed doen in het heldere water, maar ook meer bijzondere soorten zoals de Europese visotter voelen zich er thuis. En vergeet vooral niet de grote vuurvlinder. Deze zeldzame vlinder komt in de hele wereld alleen voor in de Rottige Meente en in de Weerribben-Wieden.
Verlanding
In een laagveengebied raakt open water vanzelf begroeid met drijvende en ondergedoken waterplanten. Dit proces heet verlanding. De waterplanten ontwikkelen zich tot trilvenen, dan tot veenmosrietlanden, daarna tot veenheide en uiteindelijk ontstaat moerasbos. Veel van deze stadia behoren tot de EU-habitatrichtlijn en zijn daarom beschermde habitattypen. Trilvenen zijn het soortenrijkste stadium. Op een goed ontwikkeld trilveen kunnen wel 70 verschillende soorten planten groeien. Helaas zijn trilvenen ook zeer kwetsbaar en erg afhankelijk van de waterkwaliteit.
Trilvenen onder druk
De trilvenen in de Rottige Meente staan onder druk. De legakkers in het gebied kalven af door golfslag en ganzen. Ganzen betreden de oevers vanuit het water, waardoor deze eroderen. Ook eten ze de jonge rietstengels op die aan de randen van de akkers groeien. Hierdoor dreigen deze bijzondere stukken land te verdwijnen, net als een hoop soorten. Dit herstelproject is ontwikkeld om deze zeldzame habitattypen te beschermen en te stimuleren.
Doelen en maatregelen
Het doel van dit project is om de belemmeringen voor verlanding weg te nemen en het beheer van de Rottige Meente robuuster te maken. Helder water met ondergedoken waterplanten en minder opwervelend slib stimuleert de verlanding en zorgt dat de kwaliteit van de trilvenen verbetert.
Het project omvat 4 maatregelen:
1. Actief biologisch visstandsbeheer
2. Herstel legakkers in het centrale petgatencomplex
3. Plaggen en begreppelen voor trilveenontwikkeling
4. Verbeteren waterinlaat in het gebied
Visstandbeheer
Om de waterkwaliteit in de Rottige Meente te verbeteren, is een natuurlijke balans tussen verschillende vissoorten nodig. Daarvoor passen we een actief biologisch visstandsbeheer toe. Aan de hand van onderzoek naar de visstand uit september 2020 is de natuurlijke visbalans voor dit gebied berekend. Zo weten we hoeveel vissen verplaatst moeten worden. In de winter van 2020-2021 worden voornamelijk brasem en blankvoorn weggevangen en verplaatst naar de nabijgelegen Helomavaart. Het afvangen wordt gedaan door professionele vissers met een zegen, een rechtopstaand visnet. De zegen brengt geen schade aan de bodem toe en zo min mogelijk schade aan waterplanten. Andere gevangen vissoorten worden teruggezet.
Herstel legakkers
De tweede maatregel is het herstellen van de legakkers. Kunstmatige beschermingsmiddelen in het water beschermen de oevers tegen erosie door ganzen en golfslag. Hierdoor komt de groei van riet weer op gang. Dit draagt bij aan het natuurlijke verlandingsproces. Daarnaast kijken we of het enten van krabbenscheer een manier is om het verlandingsproces te versnellen.
Verbeteren kwaliteit trilvenen
Als derde maatregel moet de kwaliteit van de huidige trilvenen verbeteren en ontstaan van nieuwe trilvenen bevorderen. Onderzoek moet uitwijzen waarom het niet goed gaat met het trilveen en welke maatregelen we moeten nemen. Mogelijk zullen we enkele gebieden kleinschalig plaggen: de bovenste laag grond afschrapen, waardoor er kale, voedselarme grond boven komt te liggen. Dit is een perfect kiembed voor bijzondere plantensoorten zoals het moeraskartelblad of de ronde zegge. Daarnaast zullen er greppels gegraven of opgeschoond worden om de doorstroom van water te bevorderen.
Verbeteren van de waterkwaliteit en voorziening
Binnen een laagveengebied is water allesbepalend. De Rottige Meente wordt gevoed met water vanuit de Friese boezem. De kwaliteit van dit water is uitermate belangrijk. Door de droogte van de laatste jaren is de watervraag toegenomen. Het is van belang dat de juiste hoeveelheid water, op het juiste moment en op de juiste plaats in het gebied beschikbaar is. Een complexe puzzel waarbij we ook de kwaliteit van het beschikbare water goed in de gaten moeten houden. Er zijn al 2 afsluitbare duikers aangebracht in het gebied. Overige voorzieningen zijn maatwerkoplossingen en worden gerealiseerd als onderdeel van de andere uitvoeringsmaatregelen.
Samenwerking
Voor de Rottige Meente is er een POP3-subsidie beschikbaar gesteld, een Europese subsidie voor plattelandsontwikkeling. Staatsbosbeheer werkt samen met de provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân, Sportvisserij Fryslân, bewoners, ecologen en ingenieursbureaus.
Meer informatie
